Fazla kilolar kelepçeleniyor...
Obez derecesinde şişman olanlara önerilebilecek yöntem cerrahi. Balon, kelepçe veya gastric baypas ameliyatıyla istikrarlı şekilde kilo veriliyor.
Kimler cerrahi yönteme başvurmalı?
Önce kişinin Beden Kütle İndeksi'ne (BKİ) bakıyoruz. BKİ, kilomuzu boyumuzun karesine böldüğümüzde çıkan sonuçtur. 18-25 BKİ değeri normal, 25-30 fazla kilolu, 30-40 obez, 40'ın üzerine ise 'morbit obez' diyoruz. Kişinin cerrahi operasyona aday olabilmesi için en az üç yıldır obezite rahatsızlığı olmalı. Eğer BKİ 40'ın üzerindeyse hemen cerrahiye alınabilir.35-40 BKİ değerine sahip orta obezler de alınabilir ama o zaman yandaş bazı hastalıklar (tansiyon, şeker hastalığı, uyku apne sendromu vb.) arıyoruz. Ameliyat edilecek kişinin kronik alkol bağımlısı olmaması gerekiyor.
Neden?
Alkol, yüksek kalorili bir içecek. Yöntemi uygulasanız bile sonuç iyi olmaz. Kişinin kronik ilaç bağımlısı ve psikiyatrik rahatsızlığı olmamalı. Çünkü uygulanacak yöntemi kişinin çok iyi algılaması ve ameliyat sonrası buna uyum göstermesi gerekiyor.
İdeal obezite cerrahisi hangisi?
İdealden çok her yöntemin avantaj ve dezavantajları var. Tetkikleri yaptıktan sonra hasta için şu uygundur diyebiliyorsunuz ancak hastanın da bunu kabul etmesi gerekir. Bazen hastaya öyle bir yöntem öneriyorum ki o büyük bir ameliyat ve kişi buna girmek istemeyebiliyor. O zaman daha az riskli bir yöntemi tercih ediyor. Hekimin birincil görevi hastayı bilgilendirmek. Bugün dünyada en fazla uygulanan yöntemler, mide bandı (kelepçe), gastric baypas ve mide balonu yöntemidir.
Mide nasıl kelepçeleniyor?
Teknik olarak midenizin üst kısmına kelepçeyi (mide bandı) kapalı yöntemle takıyoruz. Yöntemin adı 'ayarlanabilir mide silikon bandı'. Mide şişiriliyor ve üst kısmı görülüyor. Kelepçeyi karnın üzerine gönderip takıyorsunuz. İşlem 1-1.5 saat sürüyor. Silikondan bir madde kelepçe ve dereceleri var. Kelepçeyi ne kadar çok sıkarsanız midenize o kadar az yemek gidiyor. Öyle hastalar var ki yüksek kalorili diyetle besleniyor. Kelepçeyi istediğiniz kadar sıksanız da insanlar bu besinleri alıyor. Bu durumda yine kilo kaybı oluyor ama istenen düzeyde değil.
Kelepçe yöntemiyle ne kadar kilo veriliyor?
Tüm dünya sonuçları, 18-24 aylık periyotta fazla kilonun yüzde 50-60'ını kaybettiğini gösteriyor. Kişiye göre değişiklik olabiliyor. Yani fazla kilonun yüzde 20'den yüzde 70'ine kadar kaybedilebilir.
Mide kelepçesi avantajlı gibi?
Hasta grubunuzu iyi seçerseniz avantajlı. Dezavantajı, silikonun yabancı bir madde olması. Ama yine de şu anda vücuda en uygun olanı silikon. Kelepçeyi ilk 1-1.5 ay şişirmeyiz (sıkmayız). Hastaların ilk aylarda sıvı diyetle beslenmelerini isteriz. İlerleyen aylarda ise kelepçeyi daraltırız kilo kaybının olması için. Böylece daha az yer hasta. Öyle bir ayarlama yaparız ki hasta ne fazla yesin ne de yiyemeyecek duruma gelsin. Mide kelepçesi taktığımız kişilerin dondurma, çikolata, alkol, kolalı içecekler, fındık, fıstık gibi gıdalardan uzak durmalarını istiyoruz. Bu ameliyat yöntemi hastaya çok iyi anlatılmalı. Eğer kuralcı bir hastanız varsa yöntemden büyük bir fayda görür. Hastaların çok iyi çiğnemelerini istiyoruz. Büyük lokmalar yutulursa kelepçenin üzerinde birikme yapar ve tıkar. Böyle bir durumda hastayı hastaneye yatırmak gerekebilir. Erken dönemde çok fazla yerseniz kelepçeyi bulunduğu yerden kaydırabilirsiniz. Mide büyür, daha çok yemek yersiniz. Kelepçeyi fazla sıkmanın da anlamı olmaz. Aşırı sıkarsanız kelepçe mide içine kaçar. Mideden kelepçe çıkarılan hastalar vardır. Bu komplikasyonların görülme olasılığı yüzde 1-2'dir.
Ağırlıklı sıvıyla mı besleniliyor?
İlk başlarda sıvıyla besleniliyor. Hastaların bazı yiyeceklere dikkat etmesi gerekiyor; lifli besinler, portakal, brokoli, kabuklu yiyecekler, ekmeğin kabuklu kısmı vb. Bunun dışında her şeyi yiyebilir ama çok iyi çiğnemeli ve bunu alışkanlık haline getirmeli.
Kelepçe ömür boyu takılı mı kalıyor?
"Kelepçeyi yeterli kilo kaybı olduktan sonra çıkaracağız değil mi?" diye sorar hastalar. Hayır, çıkarmıyoruz. Kilo kaybettikten sonra kelepçeyi çıkarırsanız hastaların yüzde 90'ı kiloyu geri alır. Kilo alma süresi değişir ama yine alır. Yapılan çalışmalara baktığınızda iki yıl içinde yüzde 90'ının kilo aldığı görülüyor. Temel olan yeme alışkanlığını değiştirmek. Kelepçe takılı olan kişi yiyemiyor fazla, çok yiyorsa kusar. Kusmak demek, fazla yemek sonucu kelepçeye baskı olması demek. Kelepçe ameliyatında kısa dönemde fazla kilo kaybetmek makbul değildir. Yeni bir yeme alışkanlığı kazanmalısınız.
Cerrahi yöntemler pahalı mı?
Ucuz ameliyatlar değil. Kelepçe ve balonlar Avrupa ve Amerika orijinli. Bunların bir fiyatı var. Ayrıca bu ameliyatı olan kişiler obez veya morbit obez. Anestezileri bile farklı. Üstelik ameliyatta komplikasyonla karşılaşabilirsiniz. Bir anda mekanizmaları bozulabilir ameliyatta ve toparlamanız zordur. Bu ameliyatlar her hastanede olmamalı. Ancak çıkan komplikasyonlar genelde ameliyatın kendisinden değil, donanımla ilgili olabilir. Yine de bu ameliyatlar Avrupa'daki fiyatlardan çok daha ucuz. Bu ameliyatlar devlet güvencesinde değil. Morbit obez durumunda olmanız gerekiyor ve belli bir sınır oluşuyor. Hollanda'da bu ameliyatı olmak isteyen bir hastaya iki yıl sonrasına sıra verildiği için ameliyatını Türkiye'de yaptık. * * * * *
Mideyi küçültme yöntemleri de var *
Gastric baypas nasıl yapılıyor?
Bu yöntemde mideyi küçültüyoruz ve 25-30 cc'lik bir mide oluşturuyoruz. Ardından mideyi alıp ince bağırsağa cerrahi teknikle bağlıyoruz. Gıdalar mideye geliyor ve direk ince bağırsağa geçiyor. Yediğiniz besinler yüksek kalorili olsa bile emilmediği için kilo almıyorsunuz, kilo kaybediyorsunuz. Çok güzel bir ameliyat ve iyi kilo verebilirsiniz. Kaybettiğiniz kiloyla birlikte 12 parmak bağırsağında bazı vitamin ve gıdalar emilmediği için vitaminsiz kalmak söz konusu. Ayrıca hayat boyu ilaç kullanmak gerekiyor. Vitamin ve mineral eksikliği olabilir. Gastric baypas olan hastaların yemeleri kelepçe taktıranlara göre daha kolaydır. Ameliyat üç dört saat sürüyor. Kelepçeye göre gastric baypas hastaları fazla çaba sarfetmez. Gastric baypas mekanizması, hem az gıda almanızı sağlar hem de aldığınız gıdaların emilimini engeller. Kilo kaybının 18-24 aya kadar tamamlanmasını bekleriz. Bu süreden sonra kilo kaybı beklemeyiz çünkü vücut kendini dengeler. Eğer yine dikkat etmezseniz bir yıl içinde kaybettiğiniz kilonun yüzde 15-20'sini alabilirsiniz.
Ne kadar kilo verdiriyor?
Gastric baypas ameliyatıyla, 18-24 aylık periyotta fazla kilonuzun yüzde 75-80'ini kaybedersiniz.
Bu yöntemin riskleri var mı?
Bağlantı yerlerinde çok nadir olsa sorun olabilir. Ameliyatı olanlar kilolu olduğundan emboli riski var. Gastric baypas, diğer yöntemlere göre kilo kaybının daha fazla olduğu bir yöntem. Üstelik bu kiloyu korumak da daha kolay.
Mide balonu yöntemi?
Endoskopik bir yöntem. Balonu 15 dakikada takıyoruz. En önemli avantajı hastanın genel anestezi almaması, hastanede kalmaması. Dezavantajı ise altı ay takılı kalabilmesi. Bazen kontrollü olarak sekiz aya kadar kalabiliyor. Balon takılan birine mutlaka kalori kısıtlayıcı diyet de verilmeli.
Balon nasıl kilo verdiriyor?
Balon olunca mide hacmi küçülüyor ve alınan gıda mıktarı azalıyor. Ayrıca mide boşalımı gecikiyor. Yani midede daha fazla süre yiyecekler kaldığından tokluk veriyor.
Diyetten sonra balona gerek var mı?
Mideniz boşken diyetinize ne kadar uyabilirsiniz? Üstelik diyet süreleri kısa oluyor. Diyet bırakıldıktan sonra kilo alma riski var. Balon altı ay midenizde ve gıda alımınızı etkiliyor
Ne kadar kilo veriliyor?
Bu uygulamada altı ayda verilen kilo fazla kilonun yüzde 20-25'inden başlar yüzde 95'e kadar çıkabilir.
Hatice Yaşar
Radikal Gazetesi (Sağlıkla Zayıfla) 26/04/2008
